Het duinlandschap vormt een prachtige habitat voor tal van planten en dieren. Als je door de duinen fietst, verraden de vogels zich door hun gefluit en getjilp. Meeuwen vliegen over, om een stukje verder op het strand weer neer te strijken. Sperwers en andere roofvogels hangen boven de duinen te ‘bidden’ om hun kans schoon te zien om nietsvermoedende muizen en konijnen in een flits te laten hemelen.
Helmgras is de plantensoort die domineert in de duinen. Dat is logisch. Helmgras zorgt ervoor dat we überhaupt duinen hebben. Het vormt met diens uitgebreide wortelstelsels als het ware de natuurlijke lijm voor duinzand. Zonder helmgras zouden de duinen verwaaien en is het gedaan met de natuurlijke barrière die de duinen vormen tegen de bij tijd en wijle onstuimige Noordzee.
Naast vogels, wegschietende konijnen en het onmiskenbare helmgras huisvesten de duinen ook planten en dieren die zich aan het ongeoefende oog van mensen onttrekken. Hagedissen bijvoorbeeld. In Nederland komen maar vier verschillende soorten hagedissen voor: de muurhagedis, zandhagedis, hazelworm en de levendbarende hagedis. Het zijn tegenwoordig zeldzame dieren in het landschap.
De zandhagedis is de enige hagedissensoort van ons land die zich ook in de duinen van de Noordzeekust laat zien, behalve in de duinen van Zeeland en de Waddeneilanden Texel en Ameland. Zandhagedissen moeten goed op hun hoeden zijn, want ze hebben veel vijanden. En daar wringt de schoen voor de diertjes. Het grootste deel van de dag zijn ze goed verscholen, maar omdat reptielen koudbloedige dieren zijn, hebben ze regelmatig de stralen van de koperen ploert nodig om weer op krachten te komen.
Echter, als ze zichtbaar voor de zon worden, worden ze óók zichtbaar voor de predatoren. En predatoren hebben ze genoeg. Fazanten, reigers, uilen, meeuwen, kraaien, buizerds en torenvalken staan ze op te wachten om ze vervolgens het hoekje om te helpen. Maar het gevaar komt niet alleen van boven: vossen, egels, wezels, marters en dassen verzorgen het grondoffensief tegen zandhagedissen.
Zandhagedissen vormen op hun beurt voor de nodige nachtmerries bij insecten en andere kleine ongewervelde dieren. Als een zandhagedis het op zijn heupen krijgt, vreet hij alles op wat beweegt en wat voor zijn bek komt. Het formaat van zijn slachtoffers wordt alleen afgemeten van wat er nog in zijn muil past.
Zandhagedissen kunnen uitgroeien tot een lengte van twintig centimeter. Sommige exemplaren overstijgen zelfs deze maat. De dames zijn geheel donkerbruin gekleurd, de heren daarentegen hebben groene flanken en dito buiken. De levensverwachting van zandhagedissen is met tien jaar vrij hoog te noemen. Zandhagedissen worden vaak verward met de levendbarende hagedis, maar deze hagedissensoort is veel fijner gebouwd en komt zogezegd niet voor in de duinen.
Het is een geweldig gezicht om in de zomer op het warmste moment van de dag zandhagedissen in het zand te zien zonnebaden. Vijftig meter verderop ligt het strand vol met badgasten die hun huidje laten bruinen uit schoonheidsidealen, terwijl de zandhagedissen hun leven in de waagschaal leggen om de broodnodige zonne-energie te tanken.
