Het feit dat Nederland niet voor de helft onder water staat, hebben we te danken aan één plantje: het biestarwegras. Zonder biestarwegras geen duinen en zonder duinen begint het Noordzeestrand bij Apeldoorn! Overdreven? Nee hoor! De duinen zijn de belangrijkste barricade die het westen van Nederland behoedt tegen overstromingen.
Biestarwegras is de absolute kwartiermaker tijdens de vorming van nieuwe duinen. Om duinen te laten ontstaan, moet zand worden gevangen. Het biestarwegras is dé zandvanger. De plant vangt met zijn bladsprieten het aanstuivende zand op het strand en geeft de eerste aanzet tot duinvorming.
Kan het te veel aan zout mensen naar levensbedreigende ziektes leiden, bij biestarwegras daarentegen zal het te weinig aan zout er voor zorgen dat überhaupt het levenslicht aan hen verschijnt. Het zoutpercentage van de bodem moet minimaal twee procent zijn. Het is dus een zouttolerante en zoutbehoeftige plant. Het speelveld van biestarwegras is derhalve het Noordzeestrand.
Biestarwegras heeft zoet water nodig om te ontkiemen, maar kan in een latere fase groeien op zout water. Als het graszaadje eenmaal ontkiemt is, ontstaat een heuveltje zand rondom het plantje. Dat heuveltje groeit uit tot een klein duintje. Kleine duintjes worden grote duintjes. Net zo groot totdat er op een bepaald moment een klein zoetwaterreservoirtje onder het duintje ontstaat. Vanaf dat moment wordt het biestarwegras bedankt voor de moeite en neemt het helmgras zijn positie over; de pioniersfunctie van biestarwegras zit er dan op. Dit is een fraai voorbeeld van successie: het proces dat soorten elkaar opvolgen.
Dus, als de jonge duin te groot wordt, volgt de kolonisatie van helmgras en sterft het biestarwegras. Sommig biestarwegras sterft een andere dood. Als de in de duinen rondhuppelde konijnen de plant in hun vizier krijgen, zetten ze maar al te graag hun vlijmscherpe ivoren wachters in diens groene scheuten. En dan is het de vraag hoeveel schade ze berokkenen, of er geen vitale delen worden geraakt en of de plant het allemaal nog kan navertellen.
Het biestarwegras kan het nog wel navertellen als het bezocht wordt door priegelbeestjes. Met name galwespen hebben het op de strandbewoner gemunt. Het insect prikt brutaal het biestarwegras aan, die zich dan als door een wesp gestoken wil gaan verdedigen door te gaan woekeren. De gallen die dan ontstaan, vormen de ideale babykamers voor de larven van de galwesp. De galwesp heeft zijn doel bereikt.
Terug naar het helmgras. Als het helmgras het commando heeft overgenomen van het biestarwegras kan de duin aan zijn grote groeispurt beginnen. Er zijn een paar unieke eigenschappen waardoor de plant dit mogelijk kan maken. Voor de meeste planten geldt dat als ze overstuift worden met zand de dood intreedt, maar voor het helmgras is dat juist de trigger om er nog een tandje bij te zetten.
Hierdoor groeit de plant door en wordt er weer meer zand gevangen. Op deze manier kan een duin tot meer dan één meter per jaar in de hoogte doorgroeien! Er komt een punt dat de duin niet meer in de hoogte groeit. De kracht van de wind wint het dan van de zandvangkracht van het helmgras. Op zo’n moment is het hoogste punt bereikt. Het meest ambitieuze helmgras schiet wortel in het Noord-Hollandse kustplaatsje Schoorl. Het helmgras aldaar is in staat geweest om een duin tot een hoogte van 55,5 meter op te stuwen en daarmee de hoogste duin van Nederland te creëren.
