In Nederland heeft de relatie tussen het konijn en de mens veel gezichten. Stampertje vervult meerdere rollen: als knuffeldier voor kinderen, als prooidier voor jagers, als culinair geadoreerd dier voor gastronomen en als in-het-wild-levend-dier voor een juiste balans in de natuur.
Soms vindt er een dramatische rolverwisseling plaats. Youp van ’t Hek zong er ooit een aangrijpend liedje over: Flappie was ’s ochtends nog een huisdier dat door de kids met alle liefde werd geaaid, maar tijdens het avondmaal zaten dezelfde koters smakelijk en nietsvermoedend het vlees van zijn botten af te knagen! Maar ook voor zijn rol in een juiste natuurbalans gaat het soms mis! Als er hardnekkige en dodelijke ziektes zich in de konijnenwereld melden, zullen de aantallen drastisch decimeren waardoor het fragiele ecosysteem een ferme duw krijgt.
In Nederland leefden altijd veel konijnen. Tot in 1954 het myxomatose-virus de kop opstak en bijna de hele populatie om zeep bracht. Vier decennia later kreeg het konijnenvolk met het rhd-virus de volgende bak ellende over zich heen gestort. Op dit moment leeft nog maar een derde van de konijnenpopulatie die ooit in Nederland geleefd heeft. Wie had dat ooit kunnen bedenken, dat het konijn een zeldzame verschijning in het landschap zou worden!
De duinen zijn één van de kwetsbaarste natuurgebieden van Nederland. Ze liggen constant onder vuur: de bij tijd en wijle ontketende Noordzee beukt meedogenloos op ze in en probeert ze af te kalven, daarnaast trachten de regelmatig opstekende, razende zeewinden de duinen te doen verwaaien. Als er dan ook nog diersoorten uit de duinen verdwijnen die een sleutelrol spelen, zoals konijnen, zijn de spreekwoordelijke rapen gaar! Konijnen zijn namelijk de grazers van de duinen. Als je op een heideveld schapen en andere herkauwers weghaalt, heb je in no-time geen heide meer, maar een bos. Dat scenario doet zich ook voor in de duinen.
Als konijnen uit de duinen verdwijnen, treedt er een verstruiking op waardoor grassen en kruiden verdwijnen. Hierdoor krijg je een verarming van planten- en diersoorten. Naast het feit dat konijnen de grasmaaiers van de duinen zijn, vervullen ze nog meer functies. Zo vormen konijnen voor tal van duinroofdieren een belangrijk onderdeel van hun menu. Voor vossen en grote roofvogels moeten de grijsbruine knagers op hun hoede zijn; als er minder konijnen zijn, zullen ook deze rovers in aantallen afnemen.
Ook de holen die konijnen maken, zijn niet alleen belangrijk voor hun eigen onderdak, maar ook voor andere dieren vormen ze een belangrijke huisvesting. Zo zijn tapuiten afhankelijk van de konijnenholen, om daar hun nesten in te maken. Tapuiten zijn zeer zeldzame zangvogels waarvan er nog maar een handjevol broeden in de Nederland en dan voornamelijk nog maar in de duinen. Met het vertrek van konijnen en diens ijverige graafwerkzaamheden, zullen ook de tapuiten de duinen de rug toekeren. Naast het feit dat konijnen dus heel essentieel en nuttig voor het duinlandschap zijn, horen ze er ook gewoon thuis. Als je door de duinen loopt wil je ze zien wegschieten door het terrein!
