Schijtbes, duinbes, hagedoorn, zeedoorn en zanddoorn. Allemaal verschillende namen voor een en hetzelfde plantje.
De duindoorn!
De bovengenoemde volksnamen verraden de eigenschappen en voorkeuren van het struikje. Het woord ‘doorn’ zegt iets over zijn exterieur. Het is dan ook een plant die zich met scherpe doornen wapent tegen belagers; beesten die het op zijn blaadjes hebben gemunt. Zee, zand en duin geven aan in welke biotoop hij het beste gedijt, namelijk in het zanderige duinlandschap dat zich heeft opgeworpen voor de bij tijd en wijle onstuimige zee. En dan nog ‘bes’. Dé manier die de duindoorn inzet om zijn zaad te verspreiden. Vogels en andere dieren eten de bessen op en schijten de pitten elders weer uit. Op deze manier verspreidt de duindoorn zijn nakomelingen in de dop.
De duindoorn is een taaie, geharde plant die prima bestand is tegen de omstandigheden die langs de kust heersen: zoute lucht en verstuivend zand. Bovendien kan hij langdurig zonder water overleven. De duindoorn heeft een opmerkelijk samenwerkingsverband met een bacterie. Deze microbe leeft op zijn wortels en bindt voor zijn gastheer stikstof uit de lucht. Handig!
De oranje bessen waarmee de duindoorn pronkt, nodigen uit voor consumptie. Van sommige bessen die aan bomen en struiken groeien, kun je maar beter met je tengels afblijven, door hun giftigheid leg je je leven in de waagschaal, maar de duindoornbessen mag je met een gerust hart naar binnenwerken. Al meer dan tienduizend jaar eten mensen bessen van de duindoorn. Je kunt overigens ook overheerlijke jam van de bessen brouwen. Jammie!! Naast het feit dat de duindoornbessen lekker zijn, zijn ze ook nog eens erg gezond. Ze zitten onder andere mudvol met vitamine C.
Vitamine C!
Sinaasappels hebben de naam goede vitamine C bronnen te zijn. Mensen zijn dol op sinaasappels; zo uit het vuistje of om er een ochtendsapje van te persen. ‘Goed voor de pitamientjes’, hoor je menig kleuter tegen zijn moeder brabbelen. Nou, als je een echte vitaminenbom in je lichaam tot ontploffing wil laten komen, moet je zogezegd een handjevol duindoornbessen tot je nemen. Het percentage vitamine C in duindoornbessen ligt een factor zestig hoger dan dat in sinaasappels.
Naast de overheerlijke bessen levert de duindoorn veel meer producten aan de mens. Zo wordt uit de zaden en pulp van de vrucht, olie gedraaid: duindoornolie. Duindoornvruchten bezitten zoveel olie dat ze de olijven van het noorden worden genoemd. Aan duindoornolie wordt een hele rits geneeskrachtige eigenschappen toegekend. Zolang er echter geen dubbelblind placebo-gecontroleerd onderzoek op het struikje wordt losgelaten, zit je al snel in de hoek van Jomanda en Klazien: voor de één wonderdokters, voor de ander laaienlichters en kwakzalvers.
De duindoorn is vooral een prettige proviandkast voor tal van vogelsoorten die in de duinen rondfladderen. Vaak is het een drukte van jewelste van gevleugelde vrienden rondom de struik. Zij willen zich allemaal tegoed doen aan de smakelijke, oranje bessen. In de winter treedt er overigens een geweldig duindoornfenomeen op. De bessen kunnen dan gaan gisten waardoor snoepende spreeuwen, lijsters en kramsvogels dronken worden en zich daar ook naar gedragen. Het levert hilarische, atypische vogelgedragingen op!
